Pars Pro Toto

Door Jacques Smeets geplaatst in Schilderspoëzie Nog geen reacties

Op zondag, 15 september 2019, was ik te gast bij kunstenaar John Willems te Stein. In het kader van het 2-jaarlijkse culturele evenement ‘Kunstketting’, georganiseerd door de Culturele Werkgroep Stein, exposeerden kunstenaars in hun eigen privétuin of in gemeenschapscentra en op andere culturele locaties, hun eigen werken. Er waren schilderijen, sculpturen, beelden, keramiek, hout- en ijzerwerken te bewonderen.
John Lemmens exposeerde in z’n eigen prachtige privétuin te Stein werken van zichzelf en van zijn echtgenote, maar er hielden, op zijn uitnodiging, ook twee andere kunstenaars een expositie van eigen werk, waaronder beeldhouwer Cel Lemmens uit Spaubeek. Van hem is de sculptuur op de foto.


Bij het aanschouwen van dit tafereel raakte ik ontroerd door de schoonheid ervan maar ook door de diep betekenis die dit beeld uitstraalde. Het draagt de zeer toepasselijke titel: Leven en dood.
Al kijkend naar dit kunstwerk verzamelden zich in mijn hoofd woorden. Ik praatte erover met de kunstenaar en hij vertelde mij hoe en wanneer het idee voor dit beeld ontstonden. Op mijn vraag of ik het beeld mocht gebruiken om er een gedicht bij te schrijven en dit via Internet openbaar te maken, stemde hij heel graag toe.

 

Pars pro toto

Leven en dood
Is de naam van dit kunstwerk
In gedachten ontstaan
Uit handen gehouwen

Eerst was er de ervaring
Van het onverbiddelijke sterven
Verdriet en pijn veranderden
Door spontane inspiratie

De vrouw en het gebaarde kind
Symbool van het leven
Liggend op de zwarte dood
Daar waar nieuw leven ontsprong

Ik kijk teder naar dit tafereel
Woorden vallen uit mijn hoofd
Vormen dit gedicht, deze poëzie
Door spontane inspiratie

Zoals het beeld vorm kreeg
In het hoofd van de kunstenaar
Zijn handen creëerden
Zonder ophouden, eindeloos

Leven en dood in één beeld
Zichtbaar voor wie het ziet
Alles in een, een in alles
Pars pro toto

Tekst: © 2019Jacques Smeets
Beeld: © Cel Lemmens Spaubeek

 

De Weidepaal

Door Jacques Smeets geplaatst in Korte Verhalen Nog geen reacties

Weidepaal

Getekend en geketend. Kijk hem daar parmantig staan. Solitair in het landschap.

Hij is onderdeel van een afrastering, door de boer geplaatst om zijn land af te schermen. Of om te voorkomen dat het vee het hazenpad koos. Ooit legt deze weidepaal het loodje, ligt hij gestrekt langs de rand van de akker. Hij zal verteerd worden door de natuur, diezelfde natuur waar hij zolang deel van uitmaakte.
Dat is het leven van weidepalen.

Lees verder →

Date in pyjama

Door Jacques Smeets geplaatst in Columns, Poëzie, Schilderspoëzie Nog geen reacties
Hier is geen tv-producent actief geweest
Deze twee vonden elkaar op de tast
Zo gaat dat met wantsen in pyjama
Een date op een bed van zaadjes
 
De schermbloem met haar zaad
Nodigt uit tot een liefdevolle daad
Geboortebeperking is niet gewenst
In de dierenwereld is dit natuurlijk
 
De schilden stevig op de rug
Natuurlijke vijand op afstand
Hier heerst geen vijandigheid
Dit is een plek voor ware liefde
 
Wantsen doen het heel gewoon
Mensen niet, dat zijn soms rare wezens
Pyjama’s worden eerst uitgetrokken
Of niet eens aangetrokken
 
Wij kruipen niet op schermbloemen
Maar beschermen ons veelvuldig
Tegen de komst van nieuwe kroost
Belangen, nietwaar, veel belangen
 
De Homo Sapiens is soms huiverig
Voor de Graphosoma talicum lineatum
Slaat hem verschrikt van zich af
Als het diertje te dichtbij komt
 
De schermbloem schrikt niet
Van het verliefde stel in pyjama
Laat ze rustig hun gang gaan
In de natuur is alles natuurlijk
 
De mens daarentegen maakt afspraken
Zelfs voor blind daten sluit men niet de ogen
De producent, de barman en de gasten
Wrijven zich vergenoegd in de handen
 
Genietend van de aandacht en roem
Van sensatiebeluste kijkers voor de tv
In plaats van het bed op te zoeken
Zoals deze Pyjamawantsen
 
Foto: © Fons Verhoeve Stein
Tekst: © Jacques Smeets 2019

Sultan, de lokroep van de jihad

Door Jacques Smeets geplaatst in Recensies 2 reacties

‘Sultan en de lokroep van de Jihad’, is een intrigerend, maar vooral bijzonder interessant boek, omdat het een heldere inkijk geeft in de hoofden van allerlei mensen die op de een of andere manier betrokken zijn bij het nauwgezette onderzoek naar de jihad van Sultan Berzel uit Maastricht, ingesteld door de journalisten Claire van Dyck en Johan van de Beek.
Vooropgesteld moet ik zeggen dat ik als oud-politieman jarenlang heb gewerkt in o.a. de wijk Wittevrouwenveld te Maastricht waar Sultan, Aïcha en andere personages uit het boek radicaliseerden. Ook in de tijd dat de jonge toekomstige strijders daar opgroeiden. Ik werkte toen o.a. als straatagent en tactisch rechercheur. In die zin bevat het boek voor mij veel herkenbare details over de samenleving en de leefbaarheid in deze volksbuurt. Ook wat betreft die van de moslimgemeenschap en hoe politiek, bestuur en betrokken organisaties wegkeken van de dreigende ontwikkeling. In mijn tijd ging het echter nog niet over IS, het kalifaat en toekomstige Nederlandse martelaars. Sultan en Aïcha waren toen bij mij en bij de politie nog niet bekend. Zij moesten nog worden geboren en opgroeien.
Lees verder →

Totale overgave

Door Jacques Smeets geplaatst in Poëzie, Schilderspoëzie 6 reacties

Totale overgave

voor eventjes maar
sluit ik mijn ogen

niet om te slapen
maar om mij bewust te zijn

van mijn aanwezigheid
in totale overgave

gun mij dit ene moment
van bedachtzaamheid

voel met me mee
vlei je naast mij neer

gedachten gaan z’n gang
zoals gedachten dat doen

altijd als ik wakker ben
tot aan het eind der tijden

zou ik zo kunnen liggen
de plicht roept echter

zoals de plicht altijd roept
laat me nog even rusten

opdat ik straks kan slapen
in totale rust en overgave

Beeld: © Jacqueline Desmet Turnhout (B.)
Tekst: © Jacques Smeets

Literaire wandeling in de Schwienswei

Door Jacques Smeets geplaatst in Publicaties, Schilderspoëzie Nog geen reacties

Bep Mergelsberg (Vrienden van de Schwienswei) uit Sittared organiseerde op 13 juli 2019 deze eerste literaire wandeling door het schitterende natuurgebied De Schwienswei in Sittard. Een stukje natuur dat tot voor kort in de vergetelheid was geraakt. Bep vertelde ons iets over de geschiedenis van de Schwienswei, over de secundaire en tertiaire wegen waarover de Romeinen een paar duizend jaar geleden trokken, over de beken die elkaar hier ontmoeten, over de flora en fauna en over de vroegere ‘schansen’ (schuilplekken), waar de Sittardenaren zich konden verschansen tegen de vijanden.
De Drie Vertellers (Wim Kallen, Niek Bremen en Peter van Deursen, Phil Schaeken, John Hertogh, Bep Mergelsberg en ik zelf trakteerden de vele deelnemers aan deze wandeling op verhalen, proza en gedichten. De voordrachten vonden plaats op diverse mooie plekjes in het natuurgebied. Zij vulden de zomerse lucht, bijgestaan door zingende vogels en snaterende eenden.

De Schwienswei

Langs de grens van mijn land
Stromen beken naar elkaar toe
Ontmoetingen liggen in het verschiet

Verhalen komen tot leven
In dit leefgebied van flora en fauna
Waar de ijsvogel een duikvlucht neemt

De wind de libellen laat dartelen
Komen mensen in vriendschap bijeen
Geen varkens meer in de weide

Mensenvoeten treden in hun spoor
De dis wordt niet meer gedekt
Huizen op wielen trokken zich terug

De natuur trekt nu zijn eigen sporen
Water, dieren en planten, ieder voor zich
Samen levend in deze biotoop

Vertrouwd met gekwetter, gefluit en gezoem
In het middelpunt van mijn bestaan
Ontvouwen zich mysteries

Zijn het mythes of levende verhalen
Je weet het nooit, de onthulling biedt soelaas
De wandeling begint en eindigt

Daar waar verhalen ontstaan
Zij laten zich door ons vertellen
In het hart van de Schwienswei

Tekst: © Jacques Smeets 2019

 

Natuurlijke cyclus

Door Jacques Smeets geplaatst in Poëzie, Schilderspoëzie 2 reacties

Natuurlijke cyclus

De vlinder legt zijn eitjes
Zij transformeren tot rups
Rups sluit zich op in cocon
En transformeert tot vlinder

In deze cyclus heerst geen angst
Onzekerheid of twijfel
Dieren denken niet maar voelen
Dat denkt tenminste de mens

De vlinder verkent zijn wereld
Ontwikkelt nieuwe eitjes
Die weer transformeren tot rupsen
De cirkel is rond

De mens is vergeten
Dat hij een zoogdier is
Zoals alle andere dieren
De mens gebruikt zijn verstand

Toch creëert de mens ook zichzelf
Maakt hij deel uit van een cyclus
Het zaadje ontmoet eitje in de moeder
Beiden verenigen zich onvoorwaardelijk

In een warme en liefdevolle cocon
Ontwikkelt zich het nieuwe wezen
Op weg naar een nieuwe wereld
Waarin het wezen persoon wordt

Om nieuwe zaadjes te creëren
Die op zijn beurt op zoek gaan naar eitjes
Onwetend, zoals de rups en de vlinder
De mens staat niet boven de natuur

Alle leven op aarde bestaat uit een cyclus
Voortplanting zorgt voor de instandhouding
Van leven in alle vormen en soorten
De natuurlijke cyclus is er altijd

Tekst: © Jacques Smeets

© natuurfilm van Ton Vranken uit Susteren

Recensie ‘Dochters’ van Ton van Reen

Door Jacques Smeets geplaatst in Recensies Nog geen reacties

Dochters, roman van Ton van Reen.


Een van de vele boeken van de Limburgse schrijver Ton van Reen. Een meesterwerk dat ik niet snel zal vergeten. Het leven van journalist Lennert Rosenberg krijgt een extra dimensie als hij op weg is naar Zwitserland voor de bruiloft van zijn dochter. In het station ontmoet hij onverwacht een jonge vrouw, Nena. Als snel blijkt dat zij gezamenlijke interesses hebben. Het verhaal gaat niet over ingewikkelde relaties, maar al snel blijkt dat zij elkaar begrijpen in hun opvattingen over vrijheid. Zij vertellen elkaar veel over zichzelf en dat brengt hen dichter bij elkaar. Hij ziet haar min of meer als zijn dochter en zij ziet hem als een vader. Gaandeweg het verhaal blijkt dat Lennert zijn eigen geschiedenis is ontvlucht door zich in Afrika te vestigen. Nena vertelt over haar eigen levensverhaal en over de rol van haar familie die in de oorlog naar Zwitserland vluchtte.

Het verhaal laat mij een beeld over de oorlog zien, dat steeds meer duidelijk maakt hoe men in Europa dacht over Joden en vooral hoe sommige Joden zichzelf zagen binnen hun eigen leefomgeving en hoe zij hun eigen afkomst verloochenden. Tegelijkertijd loopt er door het verhaal een rode draad van anekdotes en journalistieke aantekeningen over Afrikaanse landen en dienovereenkomstige culturele, sociale en politieke bijzonderheden. Dat laatste verrijkt mij als lezer in mijn kennis over een enorm continent, waarvan ik eigenlijk slechts een fractie weet.
Ton neemt mij mee op reis, hij vertelt mij verhalen opdat ik zal begrijpen hoe het er in Afrika toegaat, waarom de dingen gebeuren zoals ze gebeuren, ook politiek gezien. Het verveelt geen moment, ik voelde me er als het ware ingezogen. Ton heeft een pakkende en boeiende vertelstijl. Ik heb hem persoonlijk een aantal keren gesproken en hem horen vertellen. Zoals hij vertelt, zo schrijft hij, alles wat hij zegt en schrijft is voor mij interessant.

Ik zal snel verdergaan met het mij verdiepen in zijn schrijfkunst. Het volgende boek ligt al te wachten.

Jacques Smeets

Elsloo, 2 januari 2018

Vogelvrij

Door Jacques Smeets geplaatst in Publicaties 2 reacties

Vrijdag, 7 juni 2019, was ik op uitnodiging van beeldend kunstenaar Jan CM Peeters uit Baexem aanwezig bij de opening van een expositie in de Missiekapel naast de kerk te Heythuysen. Daar exposeerde beeldhouwer Godelieve Geurts uit Roermond haar werk ‘Vogelvrij’, een installatie bestaande uit twee uit sloopijzer geslepen en gelaste beelden (zie foto’s) en boot en een persoon.

Lees verder →

Witte kruisen

Door Jacques Smeets geplaatst in Allerlei, Poëzie Nog geen reacties
Memorial Day Margraten.
Het is elk jaar weer een indrukwekkend moment op de Amerikaanse militaire begraafplaats te Margraten.
De zaterdag, voorafgaande aan dit herdenkingsdag, stond er in Horizon (bijlage bij dagblad De Limburger) deze schitterende foto van Peter Schols. Diep onder de indruk bij het zien van zoveel witte kruisen ontsproten aan mijn brein de volgende woorden:

Margraten. 22/05/2019. Amerikaans kerkhof, voorbereidingen Memorial Day.

 
Witte kruisen
 
Oneindig ver reiken de gedachten
Bij de talloze rijen witte kruisen
Hier rusten duizenden helden
Hebben geen weet van het ritueel
Dat zich jaarlijks boven hen afspeelt
 
Zij marcheerden de dood tegemoet
Heldhaftig, aangemoedigd door hun leiders
Sterven voor het vaderland maakt moedig
Zelfs als het vaderland achter hun ligt
En zij de kogelregen tegemoet lopen
 
De wind boven de witte kruisen heeft zich gelegd
Totdat straaljagers hoog boven hun hoofden
De stilte bruut verbreken met een eresaluut
Voor de soldaten die hun leven gaven
Opdat wij in vrijheid kunnen leven
 
Zij volgden slechts de bevelen op
Ontsnappen aan de dood was onmogelijk
Wat restte bleek ijdele hoop op overleven
Strak in het gareel blijven was het motto
De vijand moest worden verslagen
 
Slechts weinigen overleefden de run
Enkelen herdenken ook dit jaar nog
De kameraden die zij zagen vallen
Wellicht staan deze veteranen
Voor het laatst aan de witte kruisen
 
Geen enkele vogel op deze gedenkplaats
Floot in die zwarte periode zijn lied
Zoals de mensen tussen de witte kruisen
Niet voelen wat de helden toen voelden
Nooit de bevelen hebben gehoord
 
Grasmaaiers doen gestaag hun werk
In het gelid, zoals de soldaten marcheerden
De begraafplaats mag geen smet vertonen
De witte kruisen en het groene gras zijn symbolen
Van oprecht eerbetoon aan de soldaten van toen
 
Zolang de grasmaaiers hun werk doen
Is oorlog heel ver van ons vandaan
Blijven wij gedenken, ieder jaar weer
De helden die hun leven gaven
Beloond met een witte kruisen
 
Foto: @ Peter Schols
Tekst: @ Jacques Smeets